روانشناسي نوين

كودكان با استعداد، طبق تعريف، “كساني هستند كه در زمينه هاي عقلي، خلاق، هنري، ظرفيت رهبري، يا رشته هاي خاص دانشگاهي قابليت اجرائي بالايي از خود ظهور مي دهند، و محتاج به خدمات و فعاليت هايي كه رشد چنين قابليت هايي معمولا توسط مدرسه فراهم نشده است.”

بيشتر بخوانيد: تشخيص تيزهوشي (استعداد) كودك

تفاوت هاي بيولوژيكي

بين كودك با استعداد و كودكان تيپيكال يا نوعي، تفاوت هاي زيستي وجود دارد. به نظر مي رسد كودك با استعداد، توليد سلوليِ پيشرفته اي دارد كه همچنين فعاليت سيناپسيِ او را هم افزايش مي دهد. همگي اينها به يك فرآيند فكريِ رو به افزايش علاوه مي شود. به نظر مي آيد كه عصب هاي داخل در مغزِ يك كودك با استعداد از نظر بيوشيميايي بسيار بيشتر باشد و، در نتيجه، الگوهاي مغزي كه رشد مي كنند قادر هستند افكار پيچيده تر را پردازش كنند. ظاهرا فعاليت كورتكس در پيش پيشانيِ مغز بيشتر است، كه منجر به بصيرت و تفكر شهودي مي شود. كودكان با استعداد، فعاليت موج آلفاي بيشتري در مغزشان دارند. آنان نه تنها فعاليت موج آلفاي سريع تري از كودكان تيپيكال يا نوعي دارند، بلكه آن را به مدت بيشتري هم نگه مي دارند. اين امر به آنها امكان يادگيري راحت تر و با تمركز بيشتري را همراه با حفظ و يكپارچگي وسيع مي دهد. تناوب هاي مغزيِ كودكِ با استعداد غالباً زياد رخ مي دهد، و همين امر به او اجازه ي تمركز، توجه، پژوهش و بررسي مي دهد.

لينك كاربردي: بسته ارزيابي شخصيت و هوش كودك

ويژگي هاي رايج

برخي ويژگي هاي عام هستند كه ممكن است كودكِ با استعداد، صاحب آن باشد. كودك با استعداد ممكن است چنين باشد:

خود تنظيم گر، مستقل، غالباً ضد اقتدارگرا.
شوخ طبع در تقليد كاري
قادر به مقاومت در برابر فشار گروهي، استراتژي كه در ابتدا رشد يافته است
انطباق پذيرتر و ماجراجوتر
رواداري بيشتر با ابهام و زحمت
رواداري كم براي ملال
ترجيح پيچيدگي، بي تقارني، پايانِ گشوده
توانايي زياد در تفكر واگرا
حافظه ي بالا، توجه خوب به جزئيات
زمينه ي دانش گسترده
نياز به دوره هاي انديشه
نياز به جو حمايتي، حساس به محيط پيرامون
نياز به شناختگي، نيازمند فرصت فعاليت هاي شراكتي
ارزش هاي زيباشناختيِ بالا، قضاوت زيباشناختيِ خوب
آزادتر در پرورش يكپارچگيِ نقش جنسي؛ نبودِ احراز هويت كليشه ايِ زنانه/مردانه.

منبع:كانون مشاوران ايران-كودك با استعداد كيست؟

كودكان چه كاري را به خوبي انجام مي دهند؟ تمام كودكان داراي يك يا چند نوع توانايي هستند، هرچند كه هميشه اين توانايي را نزد والدين خود نشان ندهند. كودك شما ممكن است اولين فرد در خانواده باشد كه مهارت ژيمناستيك داشته باشد و يا ذوقي در نواختن پيانو داشته باشد، يا ممكن است يك توانايي خاص براي خنداندن مردم داشته باشد. استعداد مي تواند در هر شكلي بروز كند اما ممكن است براي بروز پيدا كردن نياز به روشن كردن و بيرون كشيدن آن باشد. در اينجا چند نكته براي بيدار كردن و پرورش استعدادهاي طبيعي كودك شما، آورده شده است:

هميشه در حال نظارت و جستجو باشيد

كودكان ممكن است معمولا استعدادهاي خود را تشخيص ندهند، با اين حال به صورت غريزي اين استعدادها را دنبال مي كنند، به عنوان مثال، چنانچه كودك شما علاقه ي خاصي به جعبه نقاشي دارد، اين مي تواند يك نشانه از اين مطلب باشد كه او يك هنرمند است- او ممكن است كه هنوز كار زيادي با قلم موي خود انجام ندهد- اما صبر و شكيبايي شما با تكامل استعداد او ارزش پيدا خواهد كرد.

براي كودك خود فرصت ها را فراهم كنيد
استعدادها براي تكامل نياز به يك فتح باب دارند. اگر هيچ فرصتي براي يك توانايي براي تغذيه آن وجود نداشته باشد، ممكن است اين توانايي در كل سال هاي شكل گيري كودك سركوب شود، كه بعد از آن ممكن است براي توسعه آن استعداد خيلي دير شده باشد. به عنوان مثال، اگر كودك يك استعداد براي نواختن طبل و دنبك دارد، ممكن است تا زماني كه بر روي طبل ضربه نزند، اين استعداد در او شكوفا نشود. مهم است كه طيف وسيعي از فرصت ها را براي كودك خود فراهم كنيد بطوري كه هر استعداد پنهاني بتواند بروز يافته و شكوفا شود. شما مي توانيد اين كار را با معرفي موضوعات مختلف، بازي ها، توانايي هاو مهارت هاي مختلف به او و كمك به او در دنبال كردن آنها انجام دهيد.

پرورش هويت
تشويق و ستايش يك راه طولاني براي بسط و توسعه ي استعدادهاي كشف شده ي فرزند شما خواهد بود. بگذاريد كودك شما بداند كه شما به توانايي هاي او افتخار مي كنيد و علاقه ي خود را به موضوعات مورد علاقه ي او، خواه خود شما به اين موضوعات علاقه داشته باشيد يا نه؛ نشان دهيد. به دنبال فرصت هايي باشيد تا مهارت هاي او را به دوستان و آشنايان خود نشان دهيد؛ حمايت آنها حمايت فردي شما را تقويت خواهد كرد. معلمان مدرسه ي كودك نيز ممكن است قادر به گشودن فرصت هايي براي استعدادهاي او باشند. اما براي توسعه ي جدي، شما ممكن است به سرمايه گذاري در آموزش خصوصي و حمايت هاي ديگر مانند دوره هاي آموزشي، مسابقات و تجهيزات نياز داشته باشيد.

منبع:كانون مشاوران ايران-۴ روش براي كشف و پرورش استعداد كودك شما